70 jaar Molukkers in Nederland havo-3

Hoe is het om op te groeien in een voormalig concentratiekamp? Wat gebeurt met je als je ouders hun leven lang boos en verdrietig zijn om wat hen is aangedaan? Zeventig leerlingen uit havo 3 van het Koningin Wilhelmina College (KWC) in Culemborg gingen in gesprek met Molukse inwoners en leerden zo een stukje vaderlandse geschiedenis dat ze nog niet kenden.

Voor zover de 14-jarige Silke Waterlander en de even oude Wessel Wammes weten, wonen in hun respectievelijke woonplaatsen Buren en Meteren geen mensen met een Molukse achtergrond. ,,Wij hadden er nog nooit van gehoord’’, bekennen ze. Na hun gesprek met Josephine Veerman-Titahena (1951, Cimahi, West-Java) is dat wel anders. 

De energieke Culemborgse, die lang in het kledingatelier van UMC Utrecht werkte, heeft hen aan de hand van een landkaart en een fotoalbum haar levensverhaal verteld. Over hoe haar vader, KNIL-militair, van de ene naar de andere plaats verhuisde. En op 24 april 1951, kort na haar geboorte, het bevel kreeg in te schepen op de MS Asturias. Die bracht hem met andere militairen en hun gezinnen naar Nederland. De leerlingen tonen zich diep onder de indruk. “De bootreis was heel zwaar”, weet Silke nu. “Onderweg werden baby’s geboren die het niet overleefden en een zeemansgraf kregen’’. Wessel: “Het was heel erg dat de militairen direct hun ontslag kregen toen ze in Nederland kwamen. Ik snap nu ook dat opgroeiende kinderen de pijn van hun ouders voelen.”

Omgevingsonderwijs
De gesprekken tussen leerlingen en Molukse Culemborgers van de tweede generatie zijn in het kader van het omgevingsonderwijs dat de school aanbiedt. “We behandelen daarin uiteenlopende thema’s die hier dichtbij zijn gebeurd”, legt geschiedenisdocent Hendrik Bruggeman uit. “Daarom waren we direct enthousiast toen we van Cultuur- en Erfgoedpact Rivierenland dit project ‘Spraakmakend verleden Culemborg’ kregen aangeboden. Dat past hier helemaal in.”
Cultuur- en Erfgoedpact Rivierenland bestaat uit cultuur- en erfgoedactiviteiten in acht gemeenten. Educatie en participatie staan centraal. Bij Spraakmakend verleden is het doel jongeren en ouderen met elkaar in gesprek te brengen om elkaar beter te leren kennen. Persoonlijke herinneringen van ouderen vormen verhalen over de menselijke kant van de geschiedenis. Zo kunnen jongeren van nu zich inleven in jongeren van toen. In dit geval Molukse jongeren van toen.

Tentoonstelling
De lessen en het project sluiten naadloos aan op de actualiteit. Op 4 juni opent aan de Dr. Hockesingel in Culemborg de reizende tentoonstelling ‘In 2 werelden – Molukkers in Nederland’. Die is tot en met 26 juni gratis bezichtigen en vertelt het verhaal van de KNIL-militairen die ruim 70 jaar geleden naar Nederland kwamen en van wie een deel uiteindelijk, vanaf de jaren 60, in Culemborg neerstreek.
Ferry Siwabessy is een van de nazaten. De gepensioneerd rijksambtenaar heeft een foto van zijn vader bij zich tijdens zijn gesprekken met leerlingen. “Hij is tenslotte de enige reden dat ik hier ben. Want ik ben in 1952 geboren in kamp Vught’’. Siwabessy neemt de kinderen verhalenderwijs mee naar het kampleven. ,,We mochten er niet uit. Aan de andere kant van de omheining stonden de mensen naar ons te kijken. De overheid, zo heb ik ontdekt toen ik ouder was, had jarenlang geen beleid. ‘Wat moeten we met die vechtjassen?’, vroegen ze zich af. En ook later was er weinig aandacht. In mijn schooltijd waren de Molukkers slechts een voetnoot in de geschiedenis.”

Interesse
Hendrik Bruggeman geeft toe dat ook hij tot voor kort weinig wist van dit stuk geschiedenis. “Tijdens mijn docentenopleiding is het heel summier aangekaart, als onderdeel van het hoofdstuk dekolonisatie. Maar door dit project heeft het mijn interesse zeker gewekt. Als we dit straks gaan evalueren met onze geschiedenissectie zal ik zeker voorstellen er een jaarlijks project van te maken. En niet alleen voor de havoleerlingen, maar ook voor onze derdejaars vwo.”
Aan Silke en Wessel heeft hij goede ambassadeurs. “Door deze gesprekken wordt een verhaal veel duidelijker”, beweren ze stellig. Josephine Veerman: “Ik ben blij dat ik hier aan heb meegedaan. Zodat jullie nu weten hoe onze geschiedenis in elkaar zit en dit later doorvertellen.”

De tentoonstelling ‘In 2 werelden – Molukkers in Nederland’ is tot en met 26 juni gratis te bezichtigen aan de Dr. Hockesingel. Opening op 4 juni om 10.30 uur. Openingstijden: di t/m vr 10-17u, za 9-18u, zo 12-17u, ma gesloten.

Bron: Het Kontakt Culemborg